در مزرعه قدم بزنید و با گیاهان مختلف از نزدیک آشنا بشید! محصول مورد نظرتان را از بین محصولات تازه و با کیفیت انتخاب و برداشت کنید. کشاورزی را تجربه و کشف کنید که محصولات چطور شکل می‌گیرند! در جشنواره‌ها و برنامه‌های تفریحی مزرعه شرکت کنید و از محصولات مزرعه نوش جان کنید … این فقط یک تصویرسازی از گردشگری کشاورزی بود!

تعریف گردشگری کشاورزی یا Agritourism

گردشگری کشاورزی ^۱Agritourism تلاقی دو صنعت کشاورزی (Agriculture) و گردشگری (Tourism) است تا تجربیات تفریحی و آموزشی جدید و منحصر به‌فردی را برای مخاطبان رقم بزند، یعنی مجموعه‌ای از فعالیت‌ها با هدف جذب مخاطب به مزارع به‌منظور کسب تجربیات جدید و افزایش درآمد کشاورزان.

اگر بخواهیم کمی تخصصی‌تر نگاه کنیم، می‌توان گفت:

گردشگری کشاورزی مجموعه‌ای از فعالیت‌ها با هدف جذب مخاطب به واحدهای کشاورزیست که بر پایه توسعه پایدار جامعه میزبان انجام می‌شود و موجب افزایش ارزش افزوده محصولات برای کشاورزان می‌شود. اساس و بنیان این مفهوم، کشاورزیست و خدمات در یک واحد کشاورزی در حال تولید ارائه می‌شوند. به‌عبارت دیگر خدمات گردشگری به‌عنوان یک بازوی محرک به زیرساخت کشاورزی اضافه می‌شود. همچنین گردشگری کشاورزی محدود به زراعت نیست و در تمامی واحدهای کشاورزی مانند باغبانی، پرورش دام، طیور و آبزیان و … قابل تعریف و اجراست. مزارعی که خدمات کشاورزی ارائه می‌دهند را غالبا با عنوان مزرعه گردشگری می‌شناسند.

تاکنون تعاریف مختلفی از گردشگری کشاورزی ارائه شده است، بدون در نظر گرفتن تعریف دقیق یا اصطلاحات رایج، هر شکلی از گردشگری کشاورزی باید شامل چهار ویژگی زیر باشد:

• ترکیبی از عناصر ضروری صنعت گردشگری و کشاورزی باشد.
• مردم را برای بازدید از فعالیت‌های کشاورزی جذب کند.
• برای افزایش درآمد مزرعه و کشاورزی طراحی شده باشد.
• تفریح، سرگرمی و یا تجربیات آموزشی را برای بازدیدکنندگان فراهم کند.

کافه مزرعه ارائه خدمات گردشگری کشاورزی را از شهریور سال ۱۳۹۹ در باغ گیاهشناسی دارویی فیروزه آغاز کرد.

پی‌نوشت ۱: اصطلاح agritourism به‌معنای گردشگری کشاورزی، اغلب به‌جای این اصطلاحات استفاده می‌شود:

Agri-tourism, agrotourism, farm tourism, agricultural tourism, agritainment , …

خدمات گردشگری کشاورزی

مزارع گردشگری کشاورزی بسیاری در سرتاسر جهان وجود دارند که خدمات متفاوتی ارئه می‌دهند، برخی از آن‌ها به‌صورت فصلی و با فعالیت‌های کوچک مثل برداشت و فروش مستقیم محصول فعالیت می‌کنند و برخی دیگر در کل طول سال فعالیت‌ می‌کنند و خدمات متعددی ارائه می‌دهند.

فعالیت‌های گردشگری کشاورزی را می‌توان در چهار بخش دسته‌بندی کرد:

۱- بازار مستقیم

بازار مستقیم یعنی فروش مستقیم محصولات کشاورزی به مصرف کننده بدون واسطه که معمولا به دو روش ارائه می‌شود:

۱-۱ برداشت مستقیم محصول یا u-pick

در این روش گردشگران با حضور در مزارع، محصولات مورد نظرشان را از بین محصولات موجود برداشت می‌کنند. علاوه بر حس خوبی که گردشگران تجربه می‌کنن، این فرصت نیز فراهم است که به محصولات تازه و باکیفیت، با قیمتی پایین‌تر از بازار دسترسی داشته باشند.

u-pick: تجربه برداشت مستقیم محصولات کشاورزی توسط مصرف کننده (نام‌های دیگر: you pick ، pick-your-own)،

۲-۱ غرفه فروش محصولات در مزرعه

در این روش که معمولا مکمل برداشت مستقیم است، محصولات تازه‌ای که از قبل توسط کشاورزان چیده شده‌، در کنار دیگر محصولات تولیدی واحد کشاورزی، در دسترس گردشگران قرار می‌گیرد.

برداشت و فروش مستقیم محصول را می‌توان یکی از مفاهیم پایه و پرطرفدار گردشگری کشاورزی در نظر گرفت، یعنی با در نظر گرفتن اصول، درب مزارع به روی عموم مردم باز می‌شود تا محصولات مورد نیازشان را خودشان برداشت کنند یا مستقیما از تولید کننده خریداری کنند.

کافه مزرعه این امکان را برای شما فراهم کرده تا هم برداشت محصول را تجربه کنید و هم از دیگر محصولات موجود در فروشگاه مزرعه استفاده کنید! اطلاعات بیشتر…

۲- آموزش

به‌طور کلی فعالیت‌های آموزشی را می‌توان به دو بخش کشاورزی و غیرکشاورزی دسته‌بندی کرد:

۱-۲ آموزش کشاورزی

یکی دیگر از مفاهیم پایه در گردشگری کشاورزی، آموزش است، یعنی افراد بتوانند فرآیند کامل تولید یک محصول کشاورزی را مشاهده و بخش‌هایی از آن را تجربه کنند تا به اهمیت کشاورزی و آنچه که از آن تغذیه می‌کنند پی ببرند. این مفهوم معمولا در قالب تجربه کشاورزی، کار داوطلبانه و کارگاه‌های آموزشی تعریف می‌شود.

در کمپین “مزرعه خودت را داشته باش!”، این بستر فراهم شده که افراد علاقمند، صفر تا صد کشاورزی را به‌مدت یک فصل تجربه کنند، مواردی مانند شخم و آماده‌سازی زمین، کاشت بذر و نشا، رسیدگی به محصولات و وجین کردن، مبارزه با آفات و در نهایت برداشت محصول. این کمپین سالی یک بار در اواسط فروردین توسط کافه مزرعه ارائه می‌شود.

۲-۲ آموزش غیرکشاورزی

انواع کارگاه‌ها و ورکشاپ‌های آموزشی غیرکشاورزی در این بخش جای می‌گیرند. کارگاه‌هایی مثل: سفالگری، کار با چوب، عرق‌گیری، اسانس‌گیری و …

​برای اطلاع و شرکت در کارگاه و ورکشاپ‌های کشاورزی و غیرکشاورزی کافه مزرعه، صفحه اینستاگرام و یا کانال تلگرام کافه مزرعه رو دنبال کنید، یا در خبرنامه سایت عضو شوید.

۳- تفریح، سرگرمی، رویداد

می‌توان گفت گسترده‌ترین و پرطرفداریترین فعالیت‌های گردشگری کشاورزی، در این بخش جای‌ می‌گیرند، برگزاری انواع فعالیت‌های تفریحی و سرگرم کننده متنوع در دل مزارع برای اوقات فراغت بازدیدکنندگان، از بازی‌های گروهی ساده گرفته تا جشنواره‌های مختلف.

این فعالیت‌ها بسیار گسترده و پرتعداد هستند، برخی از آن‌ها عمومی هستند و در مزارع مختلف در همه جای دنیا دیده می‌شوند، برخی دیگر به فرهنگ و اقلیم منطقه‌ای که مزرعه در آن قرار گرفته وابسته هستند. فعالیت‌هایی مثل:

• انواع جشنواره‌ها (آفتابگردان، برداشت محصول، کدو تنبل، …)
• برپایی آیین‌های باستانی (شب یلدا، عید نوروزو …)
• انواع مراسمات (تولد، دورهمی، عروسی و …)
• بازی‌های مزرعه (تراکتورسواری، باغ هزارتو یا Maze، هم‌زیستی با حیوانات و …)
• تئاتر، پخش فیلم، اجرای موسیقی
• مسابقات ورزشی
• و …

کافه مزرعه برای خلق تجربه‌هایی جدید به دور از شلوغی شهر، رویدادها را به دل مزرعه‌ آورده‌! فعالیت‌های متنوع و مختلف برای سلیقه‌های متفاوت!

۴- مهمان‌نوازی

مهمان‌نوازی را می‌توان به‌ نوعی کامل کننده خدمات گردشگری کشاورزی دانست: ارائه خدمات پذیرایی و اقامتی به مخاطبان. از آنجایی که معمولا مزارع خارج از شهر قرار دارند و بازدیدکنندگان برای بازدید زمان و مسافت نسبتا زیادی را طی می‌کنند، ارائه خدمات مهمان‌نوازی نقش مهمی در این بین دارد.

از طرفی سرو محصولات کشاورزی در مزرعه یکی از فعالیت‌های پرطرفدار این حوزه به‌حساب می‌آید که می‌توان در قالب انواع نوشیدنی و یا غذاهای ساده محلی آن را تجربه کرد.

خدمات مهمان‌نوازی معمولا به دو صورت ارائه می‌شود:

۱-۴ پذیرایی

• پذیرایی با محصولات کشاورزی تولید شده در مزرعه در قالب نوشیدنی و غذاهای ساده
• تجربه آشپزی روی آتش
• کافه و رستوران
• و …

۲-۴ اقامت (شب مانی در مزرعه)

• برپایی چادر در مزرعه توسط گردشگران
• اقامت در بناهای سازگار با محیط زیست (چادر، کلبه، اکولوژ و …)
• و …

کافه مزرعه برای پذیرایی از گردشگران و بازدیدکنندگان، کافه‌ای بر پایه محصولات تولید شده در مزرعه بنا کرده، با اهمیت به حوزه سلامت. یک کافه کوچک در دل گلخانه، با حال و هوای طبیعت! دمنوش و شربت‌هایی از دل مزرعه، غذاهای سَبُکِ گیاهی که بخشی از مواد اولیه‌اش را از سبزیجات و صیفی‌جات مزرعه برداشت و استفاده می‌کند! اطلاعات بیشتر…

اهمیت گردشگری کشاورزی

گردشگری کشاورزی فرصتی منحصر به‌فرد برای ترکیب جنبه‌های دو صنعت گردشگری و کشاورزی به‌منظور فراهم کردن مزایای مالی، آموزشی و اجتماعی برای گردشگران، تولیدکنندگان و جوامع است. این مفهوم بستری فراهم می‌کند تا تولیدکنندگان درآمد مازاد خود را افزایش دهند و به مصرف کنندگان برای بازاریابی مستقیم دسترسی داشته باشند، همچنین با افزایش حجم بازدیدکنندگان از یک منطقه و مدت اقامت آنها، باعث توسعه صنعت گردشگری در آن منطقه می‌شود و امکان ایجاد فرصت‌های شغلی جدید را برای جوامع محلی فراهم می‌کند. علاوه بر این، فرصت‌های آموزشی را برای عموم فراهم می‌کند، به حفظ زمین‌های کشاورزی کمک می‌کند و به جوامع اجازه می‌دهد تا تجارت را در مناطق خود توسعه دهند.

حرف آخر گردشگری کشاورزی

گردشگری کشاورزی با این تعاریف، قدمت زیادی ندارد و به‌تازگی مورد توجه عموم قرار گرفته است، اما به‌شیوه سنتی به‌خصوص در ایران مدت‌هاست که جریان دارد: جشنواره برداشت زعفران، گلاب‌گیری در کاشان، جشنواره ذغال اخته در قزوین، برداشت خرما در جنوب کشور و…